We praten erover met Judith Möller, die onderzoek doet naar filterbubbels op de Universiteit van Amsterdam.

Wat is eigenlijk een filterbubbel?

“Een filterbubbel is 10 jaar geleden geconstateerd door internetactivist Eli Pariser in Amerika. Hij stelde vast dat hij steeds minder voorbij zag komen op Facebook van zijn republikeinse vrienden. Dit kwam volgens hem door het algoritme dat bepaalt welk nieuws hij op te zien krijgt. Het is een slim systeem dat laat zien wat jij waarschijnlijk zoekt. Volgens hem wordt bevestigd in wat je sowieso al vond. Algoritmes willen jou blij makenzodat je lang op een platform blijft, en volgens Pariser word je gelukkig als je in aanraking komt met informatie waar je het mee eens bent.”

Hoe kom je in een filterbubbel terecht?

“Iedereen zit eigenlijk een beetje in een filterbubbel. Het gaat om de keuzes die je maakt aan het begin, de vrienden die je hebt op Facebook en wat zij leuk vinden, welke berichten je zelf vaak aanklikt of deelt. Stel: je bent fan van zeilen, dan like je waarschijnlijk pagina’s over zeilen en klik je artikelen hiervan aan. Je stuurt informatie naar het systeem. Het algoritme legt een link dat je wellicht ook wel geïnteresseerd bent in vissen. En zo krijg je ook steeds vaker informatie over vissen te zien.”

Is het erg dat je in een filterbubbel terechtkomt?

“Nee, ik denk van niet. Gelukkig is dit in Nederland veel minder aan de hand dan in Amerika, blijkt uit onze onderzoeken. In Nederland halen mensen hun nieuws gelukkig ook van andere platforms, bijvoorbeeld kranten of online nieuwsbronnen. En dan is de informatie die je tegenkomt op social media zoals Twitter en Facebook echt een verrijking. Echter is in Amerika voor veel mensen Facebook nieuwsbron nummer één. Voor hen is het dus andersom. Verder is het ook zo als je extreme opvattingen hebt - je bent bijvoorbeeld geradicaliseerd - dat je sneller in een filterbubbel terechtkomt.”

Hoe zit die technologie van een filterbubbel dan in elkaar?

“Mensen maken deze technologie, dus we zijn er eigenlijk als mens zelf verantwoordelijk voor. Eigenlijk kun je het best vergelijken met Spotify. Je krijgt muziek aanbevolen op basis van wat je vaak luistert, maar er komt ook wel eens wat verrassends voorbij. Het grote verschil tussen muziek en nieuws is dat muziek niet zo snel oud wordt en nieuws wel. Dus je op Facebook niet aan kunt komen met een nieuwsbericht van drie weken geleden.”

Wat moet je doen om uit zo’n filterbubbel te komen?

“Vooral veel nieuws blijven lezen en voor nieuws blijven betalen. Op dit moment hebben kranten het financieel best moeilijk. Het is belangrijk om verschillende bronnen te gebruiken en als journalisten deze informatie niet meer kunnen maken, is er weinig keuze. Het is meestal prima om een beetje in een bubbel te zitten, maar durf ook het gesprek met elkaar aan te gaan en van mening te veranderen in een discussie.”